Bài đăng trên 
Thứ Hai, 10/03/2025,
Cấp quận, huyện ở nước ta sắp kết thúc sứ mệnh lịch sử của mình. Vậy, trong lịch sử, sự hình thành cấp huyện thế nào?
Cấp huyện ở Trung Quốc đã xuất hiện từ thời Chiến quốc (thế kỷ V trước Công nguyên), dưới cấp quận, quốc (tức những “nước” nhỏ là chư hầu của thiên tử). Như Hán Cao tổ Lưu Bang là người huyện Bái, nước Sở. Cấp huyện ở nước ta hình thành sau khi bị các triều đại phong kiến Trung Quốc xâm lược, khởi đầu từ triều nhà Triệu của Triệu Đà.
Sách “Ức Trai dư địa chí” của Nguyễn Trãi soạn thời Lê sơ viết về thời Hùng Vương cho biết: “Hùng Vương tiếp nối ngôi vua, dựng nước gọi là nước Văn Lang, chia trong nước ra làm 15 bộ". Nơi đóng đô gọi là Văn Lang.
…
Theo học giả Đào Duy Anh, trong sách “Đất nước Việt Nam qua các đời”, quận Giao Chỉ đời Hán có 10 huyện gồm Luy Lâu hay Liên Lâu, tương đương phần lớn tỉnh Bắc Ninh ngày nay; Long Biên (toàn bộ khu vực Hà Nội); Mê Linh (khu vực Tây Bắc tỉnh Vĩnh Phúc, Tây Bắc tỉnh Hà Tây cũ và tỉnh Yên Bái); Tây Vu (tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ, phía Bắc Hà Tây cũ và Hòa Bình); Chu Diên (phía Nam tỉnh Hà Tây cũ, một phần Hòa Bình và tỉnh Hà Nam), An Định (Hải Dương và Hưng Yên); Câu Lậu (Nam Định và Ninh Bình); và các huyện Khúc Dương; Bắc Đái Kê Từ (vùng Bắc Giang kéo ra đến Quảng Ninh).
…
Đời Tấn, nước ta vẫn thuộc Giao Châu, quận Giao Chỉ được chia thành 14 huyện và quận Cửu Chân thành 7 huyện. Đời Tùy, Giao Chỉ có 9 huyện, Cửu Chân có 7 huyện. Đời Đường, đặt phủ An Nam đô hộ, coi 12 châu, 50 huyện, trong đó châu Giao có 8 huyện (Tống Bình, Nam Định, Thái Bình, Giao Chỉ, Chu Diên, Long Biên, Bình Đạo, Vũ Bình). Một số châu lần đầu được gọi tên như châu Phúc Lộc, châu Thang, châu Chi. Châu Diễn (vùng Diễn Châu, Nghệ An ngày nay) có 6 huyện và châu Ái (Thanh Hóa) có 6 huyện, châu Hoan (Nghệ An) có 4 huyện.
…
Sau cải cách của Vua Minh Mạng năm 1831, chia đất nước thành 31 tỉnh, đến cuối thế kỷ XIX, nước ta có tổng cộng 98 phủ bao gồm 342 huyện và châu.
- - - - -
NGUỒN: https://cand.com.vn/Khoa-hoc-Van-Minh/cap-huyen-trong-lich-su-viet-nam-i761356/
